CHƯƠNG TRÌNH THAM QUAN DI TÍCH HẢI DƯƠNG & HẢI PHÒNG
I. Lịch trình 2 ngày Hải Phòng
Lịch trình tham quan hợp lý trong 2 ngày tại Hải Phòng, dựa trên 15 di tích lịch sử nổi bật, sắp xếp theo mức độ quan trọng – nổi bật – tôn giáo – văn hoá, và vị trí gần nhau để tối ưu di chuyển:
🗓 Ngày 1: Khu vực nội thành Hải Phòng & Thủy Nguyên
⏰ Sáng
- Đền Nghè (Lê Chân – trung tâm TP): Thờ nữ tướng Lê Chân – người khai phá vùng đất Hải Phòng.
- Từ Lương Xâm (Hải An – cách trung tâm ~7km): Đền thờ Ngô Quyền, có cọc gỗ Bạch Đằng cổ.
- Khu tưởng niệm Vương triều Mạc (Kiến Thụy – ~18km từ Hải An): Thờ 5 vị vua nhà Mạc, nơi có thanh Định Nam Đao lớn nhất Đông Nam Á.
⏰ Chiều
- Khu di tích Bạch Đằng Giang – Tràng Kênh (Thủy Nguyên): Quần thể đền, tượng, di tích lịch sử lớn, linh thiêng – điểm tham quan không thể bỏ qua.
🛏 Tối nghỉ lại trung tâm Hải Phòng hoặc ven biển Đồ Sơn nếu muốn nghỉ dưỡng.
🗓 Ngày 2: Khu vực Đồ Sơn
- Đền Bà Đế – linh thiêng bậc nhất khu vực.
- Chùa Hang (Cốc Tự) – chùa thiên tạo lớn nhất Việt Nam, gắn với truyền thuyết Phật giáo du nhập.
- Đền Long Sơn (Cô Chín Suối Rồng) – thờ Mẫu và Cô Chín, rất linh thiêng trong tín ngưỡng dân gian.
- Đình Ngọc Xuyên – kiến trúc cổ, thờ Thủy Thần thời Nguyễn.
- Đền Nam Hải Thần Vương (Đảo Dấu)
- Cần đi tàu nhỏ – thờ tướng nhà Trần. Nếu không tiện, có thể thay bằng:
- Đền Mẫu Vừng – gắn truyền thuyết dân gian về cây lộc vừng linh thiêng.
- Đền Vạn Ngang – phục dựng lại đền cổ thời Trần, thờ Chư vị Thánh Tiên.
- Dinh thự Bảo Đại – biệt thự nghỉ dưỡng phong cách Pháp độc đáo, chụp ảnh rất đẹp.
- Bến K15 – nơi xuất phát “tàu không số” huyền thoại, gắn liền với tuyến đường Hồ Chí Minh trên biển.
🎯 Gợi ý khác: Nếu bạn có thời gian và sức khoẻ tốt, có thể thêm: Núi Voi (An Lão): thắng cảnh hoang sơ, có các hang động gắn với truyền thuyết dân gian.
🚗 Tổng kết:
- Ngày 1: Nội thành + Thủy Nguyên (lịch sử – quốc gia – quan trọng).
- Ngày 2: Đồ Sơn (tâm linh – tín ngưỡng – nghỉ dưỡng).
II. Danh sách 17 điểm nổi tiếng tại Hải Phòng
17 di tích lịch sử nổi tiếng tại Hải Phòng, bao gồm tên, địa chỉ và thông tin ngắn gọn về từng địa điểm:
1. Khu di tích Bạch Đằng Giang
- Địa chỉ: Huyện Thủy Nguyên, Hải Phòng
- Thông tin: Nơi ghi dấu ba trận thủy chiến lịch sử chống quân xâm lược trên sông Bạch Đằng: Ngô Quyền năm 938, Lê Đại Hành năm 981 và Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn năm 1288
2. Di tích lịch sử Từ Lương Xâm
- Địa chỉ: Phường Nam Hải, quận Hải An, Hải Phòng
- Thông tin: Đền thờ Ngô Quyền, nơi lưu giữ nhiều sắc phong và 3 chiếc cọc Bạch Đằng cổ.
3. Khu tưởng niệm Vương triều Mạc
- Địa chỉ: Thôn Cổ Trai, xã Ngũ Đoan, huyện Kiến Thụy, Hải Phòng
- Thông tin: Nơi thờ 5 vị vua triều Mạc định đô tại Thăng Long (1527 – 1592), nổi bật với thanh Định Nam Đao lớn nhất Đông Nam Á.
4. Quần thể Danh thắng Tràng Kênh
- Địa chỉ: Xã Minh Đức, huyện Thủy Nguyên, Hải Phòng
- Thông tin: Quần thể gồm 3 ngôi đền và 1 ngôi chùa (đền thờ đức vua Lê Đại Hành, đền thờ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, đền thờ vua Ngô Quyền, ngôi chùa Tràng Kênh Trúc Lâm), nằm trong khu di tích Bạch Đằng Giang.
5. Khu di tích Đền Nghè
- Địa chỉ: Phường Mê Linh, quận Lê Chân, Hải Phòng
- Thông tin: Thờ nữ tướng Lê Chân, người có công khai hoang lập ấp vùng đất Hải Phòng.
6. Đền Bà Đế
- Địa chỉ: Phường Ngọc Hải, quận Đồ Sơn, Hải Phòng
- Thông tin: Thờ bà Đào Thị Hương, vợ chúa Trịnh Giang, nổi tiếng linh thiêng.
7. Chùa Hang (Cốc Tự) - Đồ Sơn
- Địa chỉ: Khu 1, phường Vạn Sơn, quận Đồ Sơn, Hải Phòng
- Thông tin: Ngôi chùa thiên tạo lớn nhất, được xem là nơi khởi nguồn Phật giáo tại Việt Nam.
8. Đền Long Sơn (Đền Cô Chín Suối Rồng)
- Địa chỉ: Phường Ngọc Xuyên, quận Đồ Sơn, Hải Phòng
- Thông tin: Thờ cô Chín và các vị thần trong tín ngưỡng thờ Mẫu, nổi bật với suối Rồng linh thiêng. Gần đền Long Sơn còn có rừng thị cổ với 17 cây thị cổ thụ vừa được Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam (VACNE) công nhận là quần thể cây di sản Việt Nam.
9. Đình Ngọc Xuyên
- Địa chỉ: Phường Ngọc Xuyên, quận Đồ Sơn, Hải Phòng
- Thông tin: Đình cổ thờ Thần điểm tước, vị thủy thần của Đồ Sơn, mang kiến trúc thời Nguyễn.
10. Đền Mẫu Vừng
- Địa chỉ: Phường Hải Sơn, quận Đồ Sơn, Hải Phòng
- Thông tin: Thờ Mẫu, gắn liền với truyền thuyết ba khúc gỗ trôi dạt vào bờ và mọc thành cây lộc vừng.
11. Đền Vạn Ngang (Hoành Sơn Linh Từ)
- Địa chỉ: Phường Vạn Hương, quận Đồ Sơn, Hải Phòng
- Thông tin: Đền cổ thờ Chư Vị Thánh Tiên, từng bị phá hủy và được khôi phục lại vào năm 1991. Nơi đây từng được Trạng trình Nguyễn Bỉnh Khiêm thành lập hội tao đàn (bình thơ).
12. Đền Nam Hải Thần Vương
- Địa chỉ: Đảo Dấu, quận Đồ Sơn, Hải Phòng
- Thông tin: Thờ một võ tướng nhà Trần hy sinh trong trận chiến chống quân Nguyên Mông, được phong tước Nam Hải Thần Vương.
13. Dinh thự Bảo Đại
- Địa chỉ: Khu 2, phường Vạn Hương, quận Đồ Sơn, Hải Phòng
- Thông tin: Biệt thự nghỉ dưỡng của vua Bảo Đại, mang kiến trúc Pháp, hiện là điểm du lịch hấp dẫn.
14. Đền thờ Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm
- Địa chỉ: Thôn Trung Am, xã Lý Học, thuộc địa phận huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng
- Thông tin: là nơi thờ Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm, còn được gọi là Bạch Vân cư sĩ, cũng là nhà triết học lớn của Việt Nam.
- Di tích quốc gia đặc biệt vào năm 2015.
15. Khu di tích Núi Voi
- Địa chỉ: Xã Trường Thành, huyện An Lão, Hải Phòng
- Thông tin: Danh lam thắng cảnh với nhiều hang động hoang sơ, gắn liền với truyền thuyết và lịch sử.
16. Khu di tích chùa Đỏ
- Địa chỉ: Đường Lê Lai, quận Ngô Quyền, thành phố Hải Phòng
- Thông tin: là một trong những ngôi chùa linh thiêng. Sở hữu kiến trúc cổ diêm chồng đấu có 3 tầng 20 mái, cao 26m – kiến trúc độc đáo có một không hai trong lịch sử kiến trúc chùa chiền Việt Nam.
17. Đền, chùa Mõ
- Địa chỉ: Xã Ngũ Phúc, thuộc huyện Kiến Thụy, Hải Phòng
- Thông tin: thờ Quỳnh Trân công chúa, con gái của vua Trần Thánh Tông, đồng thời cũng là người có công khai hóa mảnh đất này. Có cây gạo cổ thụ (lâu đời nhất Việt Nam) hơn 700 năm tuổi, được chính Công chúa Quỳnh Trân trồng vào năm 1284
III. Danh sách các điểm nổi tiếng tại Hải Dương
Di tích lịch sử nổi tiếng tại Hải Dương, bao gồm tên, địa chỉ và thông tin ngắn gọn về từng địa điểm:
1. Khu di tích Côn Sơn – Kiếp Bạc
- Địa chỉ: Thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
- Thông tin: Là quần thể di tích quốc gia đặc biệt, gắn liền với các danh nhân như Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi và Pháp Loa. Khu di tích bao gồm chùa Côn Sơn, đền Kiếp Bạc và nhiều công trình khác, phản ánh lịch sử và văn hóa Phật giáo thời Trần.
- Di tích quốc gia đặc biệt năm 2012
2. Văn miếu Mao Điền
- Địa chỉ: Xã Cẩm Điền, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương.
- Thông tin: Được xây dựng từ thời Hậu Lê, đây là nơi tôn vinh các bậc hiền tài và là trung tâm giáo dục lớn của vùng đồng bằng Bắc Bộ. Có quy mô và lịch sử lâu đời đứng thứ 2, chỉ sau Văn miếu Quốc Tử Giám (Hà Nội).
- Thờ Khổng Tử mà còn phối thờ thêm 8 vị Đại khoa tiêu biểu cho các lĩnh vực và thời đại (trong đó có 7 vị là người Hải Dương): Nhà giáo Chu Văn An, Lưỡng quốc Trạng Nguyên Mạc Đĩnh Chi (thời Trần, thế kỷ XIII-XIV), Danh nhân văn hoá thế giới, Anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi (thời Lê Sơ, thế kỷ XV), Trình quốc công Nguyễn Bỉnh Khiêm (thời Mạc, Thế kỷ XVI), Đại danh y, Thiền sư Tuệ Tĩnh, Nhập nội hành khiển Phạm Sư Mệnh (thời Trần, thế kỷ XIII- XIV), Thần toán Vũ Hữu (thời Lê Sơ, thế kỷ XV) và Nghi Ái quan, tiến sỹ Nguyễn Thị Duệ (thời Mạc, thế kỷ XVI).
- Di tích quốc gia đặc biệt năm 2017
3. Khu di tích An Phụ - Kính Chủ - Nhẫm Dương
- Địa chỉ: Xã An Sinh, thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương.
- Thông tin: Gồm đền Cao An Phụ là nơi thờ phụng Anh Sinh Vương Trần Liễu – thân phụ của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn. Động Kính Chủ là một trong 6 động đẹp ở Phía Nam với nhiều dãy núi đá vôi, thạch nhũ được thiên nhiên ban tặng. Riêng Nhẫm Dương chính là một thắng tích núi non kỳ vĩ với hơn 10 hang động lớn.
- Di tích quốc gia đặc biệt năm 2016
4. Đền thờ Chu Văn An - Điểm đến tâm linh và tri thức
- Địa chỉ: Phường Văn An, thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
- Thông tin: Đền thờ nhà giáo Chu Văn An, người có công lớn trong việc phát triển giáo dục và đạo đức thời Trần. Khu di tích bao gồm đền thờ, lăng mộ và điện Lưu Quang.
- Năm 1998 đền thờ được xếp hạng là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.
🧑🏫 Tấm gương sáng của nền giáo dục Việt Nam
-
Chu Văn An (1292–1370), quê gốc ở Thanh Trì – Hà Nội, nổi tiếng là người thông minh, chính trực và có tâm huyết lớn với sự nghiệp giáo dục. Dù đỗ đạt cao từ thuở nhỏ, ông không màng danh lợi, từ chối làm quan để mở trường dạy học. Học trò của ông sau này có nhiều người đỗ đạt, trở thành hiền tài giúp nước.
-
Sau được triều đình mời ra làm quan, ông giữ chức Tư nghiệp Quốc Tử Giám – người đứng đầu cơ quan giáo dục cao nhất thời bấy giờ. Tuy nhiên, trước nạn tham nhũng, ông đã can đảm dâng “Thất trảm sớ” – xin chém bảy gian thần. Không được vua chấp thuận, ông từ quan, trở về ẩn cư tại núi Phượng Hoàng (Chí Linh) và tiếp tục dạy học, viết sách, chữa bệnh cứu người.
-
Năm 2019, UNESCO chính thức ghi danh Chu Văn An là Danh nhân văn hóa thế giới, cùng với Nguyễn Trãi, Nguyễn Du và Chủ tịch Hồ Chí Minh.
⛰ Không gian linh thiêng nơi núi Phượng Hoàng
- Ngôi đền được xây dựng tại chính nơi thầy Chu Văn An từng sống và giảng dạy. Khu di tích tọa lạc trong không gian núi rừng thoáng đãng, yên tĩnh, tạo cảm giác thanh tịnh.
- Bên cạnh đền chính còn có lăng mộ Chu Văn An, bàn thờ học trò và khu vườn cổ – nơi ông từng trồng thuốc, nuôi ong và giảng dạy cho các học trò vùng Chí Linh.
Một chuyến đi đến đền thờ Chu Văn An không chỉ là hành trình khám phá di sản văn hóa – lịch sử mà còn là dịp để soi rọi lại chính mình qua tấm gương người thầy đạo cao, đức trọng. Giữa dòng chảy hối hả của cuộc sống hiện đại, nơi đây vẫn giữ được vẻ tĩnh lặng, nhắc nhở mỗi người về cội nguồn của tri thức, của nghĩa thầy trò – đạo lý quý báu muôn đời của dân tộc Việt.
5. Đền thờ Khúc Thừa Dụ
- Địa chỉ: Thôn Cúc Bồ, xã Kiến Quốc, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương.
- Thông tin: thờ 3 vị anh hùng dân tộc họ Khúc là Khúc Thừa Dụ, Khúc Thừa Mỹ và Khúc Thừa Hạo, những người có công lớn trong việc mở đầu chính sách ngoại giao khôn khéo với triều đình phương Bắc.
6. Đình Trịnh Xuyên
- Địa chỉ: Thôn Trịnh Xuyên, xã Nghĩa An, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương.
- Thông tin: Đình thờ đạo quan cư sĩ Vũ Đức Phong, người có công trong công cuộc chống giặc Chiêm Thành ở triều Trần. Kiến trúc đình mang phong cách truyền thống với nhiều hạng mục như trung từ, đại bái, hậu cung.
7. Đình Huề Trì
- Địa chỉ: Thôn Huề Trì, phường An Phụ, thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương.
- Thông tin: Đình thờ hai Thành hoàng làng là Thiện Khánh và Thiện Nhân, chị em sinh đôi có công lớn trong cuộc khởi nghĩa chống quân Tô Định.
8. Đền Gốm - thờ Nhân Huệ Vương Trần Khánh Dư
- Địa chỉ: Thôn Linh Giàng, xã Cổ Thành, thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
- Thông tin: Đền thờ phó tướng Nhân Huệ Vương Trần Khánh Dư, người có nhiều đóng góp trong 3 cuộc kháng chiến chống giặc Mông Nguyên thế kỷ XIII. Ông chỉ huy trận đánh tại Vân Đồn, chặn đứng đoàn thuyền vận lương của quân Nguyên, góp phần quyết định trong chiến thắng Bạch Đằng lịch sử.
- Đặc biệt: di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 1994.
9. Đình Non - thờ Thành hoàng Cao Sơn Quý Minh Đại Vương
- Địa chỉ: Khu dân cư Thanh Trung, phường Chí Minh, thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
- Thông tin: Đình thờ Thành hoàng Cao Sơn Quý Minh Đại Vương (thời Hùng Duệ Vương (vua Hùng thứ 18)), người khai thiên lập địa, chữa bệnh cứu người ở vùng đất này. Đây cũng là nơi thành lập chi bộ Đảng đầu tiên của xã Chí Minh.
- Đặc biệt: Di tích lịch sử cấp tỉnh, được khởi dựng vào thời Nguyễn (thế kỷ XIX).
IV. Danh sách các món ngon đặc sản nổi tiếng của Hải Dương
🥮 1. Bánh đậu xanh
Món đặc sản nổi tiếng, thường được dùng làm quà biếu. Bánh có vị ngọt thanh, bùi béo, thường được thưởng thức cùng trà.
🍇 2. Vải thiều Thanh Hà
Loại vải nổi tiếng với cùi dày, hạt nhỏ, vị ngọt mát, thơm dịu. Thường thu hoạch vào đầu mùa hè.
🐟 3. Bún cá rô đồng
Món ăn đặc trưng với cá rô đồng chiên giòn, nước dùng ngọt thanh, ăn kèm rau sống.
🐛 4. Chả rươi Tứ Kỳ
Đặc sản mùa thu, chả rươi được làm từ rươi tươi, trứng, vỏ quýt, tạo nên hương vị béo ngậy, thơm lừng.
🍰 5. Bánh lòng Kinh Môn
Bánh truyền thống làm từ gạo nếp, gừng, đậu phộng và đường, thường xuất hiện trong các dịp lễ tết.
🍘 6. Bánh đúc đậu
Món ăn dân dã với bột gạo và đậu phộng, ăn kèm mắm tôm hoặc tương bần và rau sống.
🍞 7. Bánh đa gấc Kẻ Sặt
Bánh đa đỏ cam đặc trưng từ gấc, gạo, vừng, dừa, thường được dùng làm quà biếu.
🥟 8. Bánh cuốn Hải Dương
Bánh mỏng, mềm, nhân thịt băm, nấm mèo, ăn kèm nước mắm pha chua ngọt.
🍗 9. Gà Mạnh Hoạch
Gà ta nướng than hoa, thịt chắc, da giòn, thường ăn kèm muối chanh ớt.
🥩 10. Chả bò Gia Lâm
Chả làm từ thịt bò tươi, gia vị đậm đà, thường dùng trong các dịp lễ tết.
🐟 11. Cá trắm chiên giòn
Cá trắm tươi chiên vàng giòn, thịt ngọt, thơm, ăn kèm nước mắm chua ngọt.
🍲 12. Lẩu nấm Hoàng Thành
Lẩu với nhiều loại nấm tươi, nước dùng ngọt thanh, thích hợp cho mùa lạnh.
🥟 13. Bánh bao rán
Bánh bao chiên vàng giòn, nhân thịt, nấm mèo, trứng cút, ăn nóng rất ngon.
