Hiểu Đúng và Đầy Đủ Về Thông Tư 45/2024/TT-BTC

Hiểu Đúng và Đầy Đủ Về Thông Tư 45/2024/TT-BTC: Hướng Dẫn Định Giá Hàng Hóa, Dịch Vụ Nhà Nước Định Giá

Phân tích chi tiết nội dung Thông tư 45/2024 dưới góc nhìn pháp lý và kinh nghiệm thực tiễn cho các doanh nghiệp, đặc biệt là công ty cấp nước và đơn vị cung ứng dịch vụ công ích.

I. Giới Thiệu Chung

• Số hiệu: 45/2024/TT-BTC
• Ngày ban hành: 01/07/2024
• Hiệu lực thi hành: 15/08/2024
• Cơ quan ban hành: Bộ Tài chính
• Căn cứ pháp lý: Luật Giá số 16/2023/QH15

Mục tiêu: Thay thế các hướng dẫn lạc hậu, chuẩn hóa cách xây dựng, thẩm định và ban hành giá hàng hóa/dịch vụ thuộc diện Nhà nước định giá. Đây là bước chuyển mình trong giai đoạn triển khai Luật Giá mới.

II. Đối Tượng và Phạm Vi Áp Dụng

1. Đối tượng:

• Doanh nghiệp cung cấp hàng hóa, dịch vụ như nước sạch, điện lực, giáo dục, y tế, vận tải công cộng.
• Cơ quan nhà nước các cấp: Bộ ngành, UBND, Sở Tài chính, Sở Xây dựng…
• Đơn vị tư vấn, tổ chức định giá.

2. Phạm vi:

• Áp dụng đối với các hàng hóa, dịch vụ thuộc diện quản lý giá nhà nước: có giá tối đa, giá tối thiểu, khung giá hoặc giá cụ thể.

III. Nguyên Tắc Định Giá (Chương I – Điều 3)

• Phù hợp với biến động thị trường và điều kiện kinh tế - xã hội.
• Đảm bảo tính công khai – minh bạch – hợp lý – hợp pháp.
• Không phân biệt đối xử giữa các đối tượng cùng điều kiện.
• Có căn cứ rõ ràng và phương pháp luận thống nhất.

IV. Phương Pháp Định Giá (Chương II & III)

1. Phương pháp Chi phí (Điều 5–11)

Áp dụng phổ biến cho các ngành dịch vụ công (như cấp nước).

Công thức:

Giá hàng hóa/dịch vụ = Tổng chi phí hợp lý, hợp lệ + Lợi nhuận định mức + Thuế/phí

Các khoản chi được tính:

• Chi phí vật tư, nguyên liệu, nhiên liệu.
• Nhân công trực tiếp và gián tiếp.
• Khấu hao tài sản cố định.
• Chi phí sản xuất chung, bán hàng, quản lý doanh nghiệp.
• Lãi vay hợp lệ.
• Chi phí phân bổ theo tiêu thức hợp lý.

Điều kiện:

• Có hóa đơn, chứng từ hợp pháp, định mức được phê duyệt (nếu có).

2. Phương pháp So sánh (Điều 12–14)

Áp dụng khi:

• Có hàng hóa/dịch vụ tương đương đang lưu hành trên thị trường.
• Có cơ sở khảo sát giá thị trường (đủ số lượng, minh chứng rõ ràng).

Điều kiện:

• Sản phẩm so sánh phải tương đương về điều kiện cung ứng, chất lượng, thời gian, quy mô...

V. Lựa Chọn và Áp Dụng Phương Pháp (Chương IV)

1. Các đơn vị có thể lựa chọn phương pháp phù hợp với tình hình thực tế.
2. Có thể chuyển đổi hoặc kết hợp cả hai phương pháp nếu có cơ sở hợp lý.
3. Trong ngành cấp nước và dịch vụ công ích, nên ưu tiên phương pháp chi phí.

VI. Thành Phần Hồ Sơ Định Giá (Chương V)

Một bộ hồ sơ phương án giá hợp lệ bao gồm:

• Biểu mẫu tính toán giá thành (kèm bảng thuyết minh).
• Thống kê chi phí chi tiết, có xác minh.
• Báo cáo tài chính, hóa đơn, định mức kỹ thuật.
• Biên bản kiểm kê vật tư, tài sản (nếu có).
• Giải trình mức lợi nhuận đề xuất.

📌 Quan trọng: Hồ sơ phải được rà soát và trình duyệt theo đúng phân cấp: cấp tỉnh (nếu địa phương phê duyệt), cấp Bộ (nếu hàng hóa/dịch vụ trung ương quản lý).

VII. Hiệu Lực Thi Hành & Văn Bản Bị Bãi Bỏ (Chương VI)

1. Thông tư 45 có hiệu lực từ 15/08/2024.

2. Bãi bỏ:

• Thông tư 56/2014/TT-BTC về giá cước vận tải.
• Thông tư 36/2016/TT-BTC về giá hàng hóa, dịch vụ y tế.
• Các quy định trái với nội dung tại Thông tư này.

VIII. Phân Tích Tác Động – Góc Nhìn Luật & Thực Tiễn

1. Ưu điểm:

• Chuẩn hóa phương pháp định giá, thay thế nhiều quy định cũ.
• Tạo hành lang pháp lý rõ ràng, đặc biệt cho ngành dịch vụ công.

2. Hạn chế hiện tại:

• Thiếu hướng dẫn phân loại giá theo mục đích sử dụng (sinh hoạt, kinh doanh, sản xuất…).
• Không có khung giá hoặc tỷ lệ chi phí mẫu cho ngành đặc thù như nước sạch.
• Gây khó khăn cho việc thẩm định, phê duyệt tại địa phương trong giai đoạn chuyển tiếp.

3. Hệ quả thực tế:

• Nhiều doanh nghiệp cấp nước (ví dụ: Lai Châu, Hòa Bình…) không thể hoàn tất hồ sơ điều chỉnh giá do thiếu căn cứ rõ ràng.
• Các Sở Xây dựng, Sở Tài chính lúng túng khi xem xét mà không thể dùng lại Thông tư 44/2021/TT-BTC (đã bị dự thảo bãi bỏ).

IX. Kiến Nghị – Hướng Dẫn Tạm Thời Cho Doanh Nghiệp Cấp Nước

1. Tạm thời áp dụng mức giá đồng nhất (không phân loại) theo chi phí bình quân.
2. Thuyết minh rõ cơ sở pháp lý: Áp dụng theo Thông tư 45 – không còn dựa Thông tư 44.
3. Kiến nghị Bộ Tài chính ban hành hướng dẫn riêng cho ngành cấp nước.
4. UBND cấp tỉnh có thể ra văn bản cho phép doanh nghiệp sử dụng phương án giá tạm thời trong thời gian chuyển tiếp.
5. Gửi kiến nghị chung (liên doanh nghiệp) qua Hiệp hội Cấp thoát nước Việt Nam để tăng tiếng nói tập thể.

X. Kết Luận

Thông tư 45/2024/TT-BTC là nền móng pháp lý mới cho định giá dịch vụ công tại Việt Nam. Tuy nhiên, để phát huy hiệu quả trong thực tiễn, rất cần các văn bản hướng dẫn chi tiết theo ngành và cơ chế chuyển tiếp cụ thể.

📌 Doanh nghiệp cần chủ động rà soát, cập nhật phương án giá, và linh hoạt đề xuất mô hình tạm thời phù hợp với quy định hiện hành.